Kilka słów dla początkujących planszówkowiczów.

Nasze teksty kierowane są raczej do zaawansowanych graczy. Jednakże wiemy, iż czasem naszą stronę odwiedzają osoby nowe w świecie gier planszowych. Z myślą o nich przygotowaliśmy listę, według nas, najważniejszych terminów występujących w środowisku planszówkowiczów. Jednak zanim przejdziemy do sedna, to oto kilka gier idealnych dla początkujących: Carcassonne, Wsiąść do Pociągu: Europa, Splendor, Jaipur, Królestwo w Budowie, Sztuka Wojny, Drako, Baronia, Kakao, Pagoda, Patchwork, Tikal, Rój. Klikając na tytuł przejdziesz do stosownej recenzji.

Niektóre rodzaje gier:

18XX – wbrew pozorom nie ma to nic wspólnego z tematyką gier dla osób dorosłych ;-) Tematem przewodnim tych gier jest rozwój kolei w XIX wieku. Gracz wciela się w rolę potentata, który handluje akcjami ówczesnych spółek kolejowych, manipuluje nimi na giełdzie i zarządza tymi, w których jest największym udziałowcem. Przykładem tego typu gry jest Poseidon.

4X – termin zaczerpnięty od angielskich wyrazów: explore, expand, exploit, exterminate. Tytuły te charakteryzują się sporą ilością negatywnej interakcji. W grach tego typu skupiamy się najpierw na eksploracji i rozbudowie naszego imperium, a następnie przechodzimy do wykorzystania zdobytych surowców w celu eksterminacji naszych wrogów. Dobrym przykładem jest Sid Meier’s Civilization The Board Game lub Exodus Proxima Centauri.

Ameritrash – termin określający gry o znaczącym wpływie szczęścia na rozgrywkę. W tych tytułach kładziony jest nacisk na element fabularny. Gra stara się „narysować” uczestnikom tło tego, co akurat w grze dzieje się, zazwyczaj poprzez bogate opisy na komponentach lub w instrukcji. Przykładem takiej gry jest Darkness Comes Rattling, Star Trek Fleet Captains lub City of Remnants.

Dungeon crawl - dosłownie: pełzanie po podziemiach. Termin określający gry, gdzie zwiedza się podziemia (lub inną lokację, typu stacja kosmiczna) grupą bohaterów. Zazwyczaj ma się jakieś zadanie do wykonania np. znalezienie skarbu, czy też zabicie smoka. Dobrym przykładami takiej gry są: Shadows of Brimstone, Warhammer Quest: Silver Tower oraz Claustrophobia.

Eurogra; euro – gra planszowa o niskiej losowości, zazwyczaj dobrze grywalna w dowolną liczbę osób. Fabuła w takich grach jest zazwyczaj na drugim planie, a najważniejszym elementem gry są jej mechanizmy. Gracze zazwyczaj mają wiele możliwości i muszą podejmować strategiczne decyzje. Złe ruchy mogą zaważyć na zwycięstwie w takiej grze. Przykładem takiego tytułu jest Mombasa, Kawerna, Archipelago lub Targi.

Filler – gra planszowa o krótkim czasie rozgrywki i niezbyt skomplikowanych zasadach. Zazwyczaj nie zajmuje dużo miejsca. Przykładem takiej gry jest Luchador! Mexican Wrestling Dice, No Thanks, Kung-Fu lub Pięć Ogórków.

Gra abstrakcyjna - typ gry pozbawiony fabuły. Gra opiera się na strategii i decyzjach podejmowanych przez gracza. Najbardziej znaną grą abstrakcyjną są szachy. W świecie planszówkowym najbardziej znaną pozycją tego typu jest Rój. Innym przykładami jest są tytuły: YINSH, Equinox lub Atacama.

Gra kooperacyjna; co-op – typ gry, w której gracze współpracują ze sobą w celu osiągnięcia wspólnego celu. Wszyscy grają jako jedna drużyna przeciwko mechanizmom zawartym w grze. Przykłady gier: Pandemic: Lekarstwo, Robinson Crusoe: Adventure on the Cursed Island, Police Precinct.

Gra wojenna – termin określający typy gier poświęcone konfliktowi zbrojnemu. Zazwyczaj są oparte na wydarzeniach historycznych. Cechują się skomplikowanymi zasadami i długim czasem rozgrywki. Elementem charakterystycznym w tych grach są małe, kwadratowe żetony oraz plansza podzielona na heksy. Przykładem takiej gry jest War Stories: Liberty Road.

Niektóre mechanizmy w grach:

Area control – mechanika w grze, w której zdobywamy i utrzymujemy wpływy/kontrolę w danych miejscach na planszy. Przykładami gier z area control są tytuły: Sztuka Wojny, Nippon, City of Remnants oraz Carcassonne.

Deck-building – budowanie talii. Mechanizm w grze wymagający od gracza stworzenie własnej talii do gry w trakcie rozgrywki. Celem jest stworzenie zestawu kart, które będą dobrze ze sobą współdziałać. Przykładem gry opartej tylko na deck-buildingu jest Kamień Gromu oraz Flip City. Natomiast elementy tego mechanizmu zawarte są w City of Remnants.

Dice rolling – rzucanie/turlanie kostkami.

Draft – sposób doboru elementów gry polegający na dobieraniu ze wspólnej puli po jednym elemencie i przekazywaniu puli następnemu graczowi do momentu jej wyczerpania. Draft występuje w takiej grze jak The Band is Even Better.

Pick-up and deliver - mechanika w grze polegająca na transportowaniu, zazwyczaj jakiś dóbr, z jednego do drugiego miejsca na planszy. Występuje ona na przykład w Firefly: The Game.

Set collection - zbieranie zestawów. Mechanizm polegający na zbieraniu kompletów elementów, które w zestawie przynoszą dodatkowe profity, czy to punkty, czy umiejętności. Przykładami gier, w których występuje taki mechanizm są: Abyss i Slavika: Równonoc. 

Tile placement – mechanizm w grze polegający na wykładaniu kafelków na stół (lub inną powierzchnię płaską) w celu stworzenia planszy w czasie rozgrywki. Najlepszym przykładem jest Carcassonne.

Tower defense - mechanizm w grze, który zmusza nas do obrony centralnego punktu na planszy, przed jakimś zagrożeniem. Mogą być to zombie, czy też kosmici. Dobrymi przykładami tego typu gier są: Bastion, Portal of Morth oraz Carnival Zombie.

Worker placement – mechanika w grze oparta na wykładaniu swoich pionków (pracowników) na pole w celu wykonania na nim akcji. Zazwyczaj w ten sposób blokuje się przeciwnikowi dostęp do tej akcji. Przykładem gry w tą mechaniką jest Le Havre czy Targi.

Yatzee style – przerzucanie kostkami maksymalnie dwa razy w celu uzyskania jak najbardziej satysfakcjonującego wyniku. Mechanika ta została zastosowana na przykład w grze CV.

Inne terminy związane z grami planszowymi:

Akcje zazwyczaj termin ten odnosi się do liczby czynności, które można wykonać w swojej kolejce.Akcją może być ruch, dobór kart, zagranie kart, umieszczenie swojego pionka na planszy. Większość nowoczesnych gier planszowych opiera się na naprzemiennym wykonywaniu akcji przez graczy.

Interakcja – sposób oddziaływania na siebie graczy w trakcie rozgrywki. 

Interakcja negatywna – rodzaj interakcji, w której przeszkadza się innym graczom poprzez blokowanie im akcji, kradzież zasobów lub eliminację pionków. Bardzo dobrym przykładem gry z negatywną interakcją jest City of Remnants.

Losowość – nieprzewidywalność w grach planszowych. Są różne formy losowości: rzut kostką (CV), dobieranie kart z talii (Asante), losowy dociąg elementów z puli (Steam Park, Carcassonne). Im więcej elementów losowych w grze, tym gracz ma mniejszą możliwość zaplanowania ruchów.

Mechanika/mechanizmy – sposób przeprowadzenia rozgrywki według określonych zasad.

Regrywalność – gry z małą regrywalnością oferują ten sam (lub podobny) sposób prowadzenia rozgrywki za każdym razem. Takie gry są schematyczne (Król i Zabójcy). Gry o wysokiej regrywalności zawsze stawiają gracza przed nowymi zadaniami i decyzjami, przez co za każdym razem gra jest inna i nam się szybko nie znudzi. Przykładem takiej gry jest Claustrophobia.

Silnik (ang. engine) – planszówkowa nazwa na zespół sprawnie działających ze sobą elementów w grze, stworzonych przez gracza w trakcie rozgrywki, poprzez umiejętne wykorzystanie zasad i dobre planowanie. Zbudowanie silnika pozwala uczestnikowi wydajnie wykorzystać każdą kolejną turę w partii. Poniekąd można to porównać do efektu kuli śnieżnej. Engine budujemy na przykład w Splendorze.

Skalowalność – cecha określająca atrakcyjność rozrywki w zależności od liczby graczy. Na naszej stronie sprawdzamy, czy gry wieloosobowe dobrze działają w dwie osoby.

Slang planszówkowy:

BGG – skrót od BoardGameGeek; najbardziej popularny na świecie portal poświęcony grom planszowym.

Bug – błąd w zasadach gry, nie pozwalający na swobodne prowadzenie rozgrywki lub stwarzający wątpliwości. W związku z bugami w grach tworzone są erraty lub FAQi.

Combo, Combosy – zestaw ruchów w grze pozwalających na wykonanie sekwencji bardzo dobrych posunięć w czasie rozgrywki z wykorzystaniem zasad i mechaniki gry.

Cube – komponent gry w kształcie sześcianu.

Errata – korekty do zasad wprowadzane przez wydawcę, zazwyczaj w celu ulepszenia rozgrywki.

FAQ - Frequently Asked Questions, czyli często zadawane pytania. W grach planszowych FAQ odnosi się do opublikowanych, zazwyczaj przez wydawcę, odpowiedzi na wątpliwości graczy.

Fluff/klimat – otoczka fabularna gry.

Hex, Heksy, Hexy – termin odnoszących się zazwyczaj do sześciokątnych pól na planszy.

K4, K6, K8, K10, K12, K20, K100 – najpopularniejszą kością do gry jest K6, czyli kość sześciościenna. Pozostałe skróty odnoszą się do ilości ścian na danej kości. W angielskiej terminologii występuje litera D (zamiast K) od słowa DICE, czyli kostka.

Meeple – słowo określające drewniane ludziki występujące w grach planszowych. Termin ten pochodzi od połączenia dwóch angielskich słów: my oraz people.

Mózgożerność – termin ten odnosi się do tego, ile wysiłku myślowego należy włożyć w konkretną grę.

Setup – przygotowanie do rozgrywki.